O dorastaniu z książką, czyli jak Saga o Ludziach Lodu zmieniła moje życie

Margit Sandemo urodziła się 23 kwietnia 1924 roku w norweskim regionie Oppland. Swoje życie dzieliła pomiędzy dwoma krajami – Norwegią i Szwecją, co zapewne było związane z pochodzeniem jej rodziców. W latach 80 była najlepiej sprzedającą się skandynawską autorką. Nigdy nie zamykała się w jednym gatunku – zgrabnie łączyła fantastykę, romans, kryminał i wątki historyczne (które często zamieniały się w fikcję literacką). Jej najbardziej znaną poza Skandynawią serią była Saga o Ludziach Lodu zawierająca się w 47 tomach (wydana oficjalnie i w całości w 7 krajach, w tym i w Polsce).

Margit Sandemo napisała ok. 200 różnych powieści, za co należą się jej wielkie brawa. Autorka zmarła całkiem niedawno, bo 1 września 2018 roku. Miała wtedy 94 lata. Jej życzeniem było, aby nie urządzać żadnych uroczystości, tylko rozrzucić jej prochy w Valdres, gdzie 19 lat wcześniej rozsypano również prochy jej męża. Jakaś ciekawostka? Niech będzie. Margit Sandemo miała wnuka – Sindre Sandemo, który jest aktorem grającym w Pierwszej miłości. W 2016 roku ożenił się z Polką – Pauliną Gałązką (również aktorką). A teraz prosto z suchych faktów przejdziemy do tej ciekawszej części…

DLACZEGO AKURAT ONA?!

Pomyślicie pewnie, dlaczego akurat Margit Sandemo, przecież jest mnóstwo innych popularnych, zmarłych autorów, którym warto oddać hołd. Zgodzę się tym. Jednak to nie innym sławnym autorom tyle zawdzięczam. To nie ich twarz rozpoznałabym w gęstych tłumach, gdy spacerowałabym norweskimi ulicami. To nie ich książki czytałam wielokrotnie, zachwycając się barwnym światem i pięknymi relacjami pomiędzy bohaterami. To nie przy ich książkach dorastałam i stawałam się kobietą. To nie nimi inspirowałam się, gdy tworzyłam własne opowiadania. To nie dzięki nim nauczyłam się, jak pisać o uczuciach. 

To właśnie dała mi twórczość Margit Sandemo, choć muszę przyznać, że piszę to na podstawie jednej serii, która dużo w moim życiu zmieniła, czyli… Sagi o Ludziach Lodu. Właśnie tym postem chciałam oddać hołd pani Sandemo!

[źródło]

SAGA O LUDZIACH LODU – GARSTKA POTRZEBNYCH INFORMACJI

Jak już pisałam, seria składa się z 47 tomów, z których to każdy ma po ok. 200 stron. Akcja obejmuje okres od XVI do XX wieku i toczy się najczęściej w: Norwegii, Szwecji i Danii. Historia opowiada o tytułowym rodzie Ludzi Lodu, nad którym ciąży złe dziedzictwo. Wszystko zaczęło się od Tengela Złego, który zawarł pakt z diabłem po to, aby stać się nieśmiertelnym. W ramach tej umowy, w każdym pokoleniu miała narodzić się przynajmniej jedna osoba „dotknięta”, której zadaniem było służyć złu. Wszystko zmieniło się, gdy w XVI wieku przyszedł na świat Tengel, nazwany później Dobrym, a to z tego powodu, że jako pierwszy postanowił sprzeciwić się swojej złej naturze. Razem z młodziutką Silje zapoczątkował nową erę Ludzi Lodu.

Co można  by powiedzieć o całym rodzie? To, że na pewno byli to ludzie empatyczni, ciepli i czuli. Zawsze pomagali drugiemu człowiekowi w potrzebie. Byli również bardzo czuli na krzywdę zwierząt. Niektórzy z nich, szczególnie ci obciążeni złym dziedzictwem lub będący wybrańcami, potrafili kontaktować się ze swoimi przodkami lub władali nadprzyrodzonymi mocami. Ludzie Lodu nie byli chętnie przyjmowani w społeczeństwie ze względu na swoją złą reputację, gdy jednak bliżej ich poznawano – wszystko ulegało zmianie. Oczywiście nie wszyscy członkowie rodu byli dobrzy, zdarzali się i tacy, których zło bez reszty pochłaniało…

Z reguły każdy tom opowiada historię zupełnie innej pary – tylko początkowe mocno trzymają się głównego paringu, czyli Tengela Dobrego i Silje, którzy są również często wspominani w dalszych częściach.

[źródło]

JAK TO SIĘ WSZYSTKO ZACZĘŁO? – CZYLI MOJA PRZYGODA Z SAGĄ

Gdy miałam 13 lat, moja koleżanka poleciła mi pewną serię, której odnowione tomy z nowymi okładkami, publikowane w gazecie Fakt, jej babcia kupowała. Zaciekawiona, zaczęłam wypożyczać od niej po jednej książce i… Cóż, choć niewiele jeszcze wtedy rozumiałam, ZAKOCHAŁAM SIĘ, a wraz ze mną zakochała się również moja rodzina. Nigdy nie zapomnę, jak rodzice potrząsali głowami i mówili: „Przecież to seria dla dorosłych, jak ty to możesz czytać”, bo rzeczywiście, Saga o Ludziach Lodu nie jest serią dla najmłodszych, ponieważ zawiera wiele (często przedziwnych) erotycznych scen. To był jednak czas, kiedy na każdy taki przeczytany fragment, po prostu się krzywiłam.

Specjalnie czekałam aż ukończę 14 lat, żeby móc założyć sobie konto w bibliotece dla dorosłych, gdzie będę wypożyczała kolejne tomy. I stało się! Ukończyłam 47 tomów tej pięknej serii, dziwiąc się temu, jak autorka mogła mieć tak wielką wyobraźnię, aby stworzyć setki różnych par, które tak bardzo się między sobą różniły i przedstawiały zupełnie inne, ciekawe historie. Może nie lubiłam wtedy zaczytywać się w historycznych fragmentach i starałam się je omijać, ale sferę miłosną i fantastyczną bardzo lubiłam. Właśnie to przekonało mnie, aby na lata uczepić się tej serii i uczynić z niej jedną z moich ulubionych.

…A JAK TO SIĘ DALEJ POTOCZYŁO?

Kolejny raz przeczytałam całą Sagę w wieku 16 lat, a po raz ostatni w całości w wieku 19 lat – wtedy zażyczyłam sobie wszystkie 47 tomów na urodziny. I oczywiście nie w tej odnowionej, sztucznej wersji z Faktu. To miały być pierwotne okładki z 1992 roku z zagięciami, łamaniami i zapachem starości. Specjalnie dla nich oczyściłam jedną z honorowych, dobrze widocznych półek w moim pokoju, aby dumnie na nie spoglądać, kiedy najdzie mnie na to ochota.

Przez lata dostrzegłam, że za każdym razem, kiedy czytałam Sagę o Ludziach Lodu, mój światopogląd, mój krytycyzm i zrozumienie pewnych kwestii stawało się zupełnie odmienne. Kiedy miałam 13-14 lat, interesowała mnie czysta, niewinna miłość i nutka fantastyki. W wieku 16 lat erotyka stała się dla mnie zrozumiała, a więc w moich oczach stanowiła już część opisywanej miłości. W wieku 19 lat zaczęłam uważnie czytać wątki historyczne, które nagle zdawały się być dla mnie ciekawe, rozumiałam też zdecydowanie więcej, jeżeli chodziło o postępowanie bohaterów. Tyle różnych perspektyw, a jednak miłość wciąż ta sama.

Dziś, kiedy jestem dorosłą recenzentką książek, lubię raz do roku przeczytać kilka moich ulubionych tomów serii. Nie są one dla mnie już tak wspaniałe i żywe pod względem fabularnym, nie wzbudzają we mnie tak wiele różnorakich emocji, ale jednak uśmiecham się szczerze i z pełną radością, bo to przecież klasyka mojego dorastania. Coś, co kochałam i zawsze będę kochała, bo tak wiele mi dało. A co dokładnie dało? Przede wszystkim pozwoliło uwierzyć, że gdzieś tam istnieje ktoś, kto będzie mnie kochał miłością czystą i niezmąconą, jak z Sagi o Ludziach Lodu – i rzeczywiście, moje ciche marzenie się spełniło, znalazłam swojego księcia z bajki. Uwierzyłam również w to, że rodzina to najważniejsze, co człowiek ma w życiu, nawet jeżeli nie zawsze dogadujesz się z jej członkami. To dała mi sfera realna, a co dała ta fantastyczna? Dała siłę napędową do mojej własnej twórczości. Ba, zostało mi nawet dziwne przyzwyczajenie z Sagi, że wszystkich swoich bohaterów rozmnażam jak króliki, tworząc kolejne i kolejne pokolenia! 

DLACZEGO WARTO PRZECZYTAĆ CAŁĄ SERIĘ?

Przede wszystkim dlatego, że każda powieść ma w sobie niepowtarzalne piękno i żaden z tomów nie jest taki sam. Autorka naprawdę ma niewyobrażalnie wielką wyobraźnię i wciąż się dziwię, jak ona mogła wymyślić tyle różnych historii miłosnych. Ludzie, te 47 tomów to tylko Saga o Ludziach Lodu, a Margit Sandemo napisała też przecież inne książki! Na dodatek to nie tylko jeden gatunek, a kilka naraz i to zgrabnie wplecionych w całość – fantastyka, romans, erotyka, horror, trochę kryminału i historii, a nawet legend. Po prostu majstersztyk!

Drugi powód to taki, że łatwo przywiążecie się do Ludzi Lodu, ponieważ są to ludzie, przy których odzyskamy wiarę w dobro. To przede wszystkim osoby, które przeżywały często wiele upokorzeń, a jednak wciąż pozostawały dla innych empatyczne i pomocne. To również ludzie, którzy potrafili mocno kochać zarówno miłością płomienną, jak i rodzinną.

Trzeci powód to kobiety. Margit Sandemo zadbała o to, aby zostały one przedstawione jako silne i niezależne, nawet jeżeli często ulegały słabościom i czuły się samotne. Nie ulegały wyłącznie wpływom mężczyzn – miały własny rozum i cele, potrafiły radzić sobie w życiu, poza tym wiele z nich nie stosowało się do ogólnie przyjętych konwenansów ich czasów. Do moich ulubionych bohaterek zdecydowanie należy Cecylia (5 tom Sagi), po niej też odziedziczyłam imię na bierzmowaniu! 

Czwarty powód. 47 tomów wystarczy, aby zżyć się z bohaterami na tyle, żeby wpuścić ich na stałe do swojego własnego życia, a trzeba podkreślić to, że całość czyta się bardzo, bardzo szybko. Ja osobiście potrafiłam pochłonąć jednego dnia 2 tomy naraz!

Piąty, ostatni powód (choć w głowie mam ich zdecydowanie więcej) – Ludzie Lodu nauczą cię, jak szanować ukochanego/ukochaną, rodzinę, zwierzęta, a także drugiego człowieka. Ja osobiście wierzę, że Saga była odbiciem osoby, jaką była Margit Sandemo. W końcu gdyby nie jej płomienna i płodna natura, nigdy nie powstałoby 47 tomów cudów. Wierzę w to, że tam, gdzie trafiła, wciąż pisze nowe powieści, a gdy i ja do niej dołączę, będzie mogła się nimi ze mną podzielić.

Dziękuję autorce za to, że zmieniła moje życie i... niech spoczywa w pokoju.