MIĘDZY PRAWDĄ A ABSURDEM [Kurt Vonnegut – „Kocia kołyska"]

Autor: Kurt Vonnegut

Przekład: Lech Jęczmyk 

Tytuł: Kocia kołyska

Tytuł oryg.: Cat's Cradle

Gatunek: science-fiction, literatura piękna

Wydawnictwo: Zysk i S-ka

Liczba stron: 360

Opis: „Kocia kołyska” to przypowiastka filozoficzna o współczesnym świecie i jego końcu, to Kurt Vonnegut w swojej mistrzowskiej formie. I właśnie po ukazaniu się tej powieści Graham Green nazwał go jednym z największych pisarzy amerykańskich.

Narrator zamierza napisać książkę o wybuchu pierwszej bomby atomowej i życiu jej twórcy, doktora Feliksa Hoenikera. Tymczasem trafia na wyimaginowaną wyspę San Lorenzo, skąd obserwuje rzeczywistą zagładę Ameryki, która miała być tematem jego powieści. Wariacje Vonneguta na temat ludzkiej pomysłowości i zamiłowania do zabaw i gier obrazują kondycję naszej cywilizacji, w której ludzie wolą uciekać w fantazję i kłamstwa, zawierzyć choćby najbardziej nieprawdopodobnej religii niż zmagać się z rzeczywistością i prawdą.

[opis wydawcy]

Wielu z nas zadaje sobie często pytanie: jak będzie wyglądał koniec świata i co mogłoby do niego doprowadzić? Cóż, odpowiedzi nie trzeba szukać daleko, wystarczy rozejrzeć się wkoło. Oto okazuje się, że przy ludziach nawet apokalipsa nie jest taka straszna, co oczywiście udowadnia w swojej książce Kurt Vonnegut.

Muszę przyznać, że miałam problem z Kocią kołyską. Nie od początku mi się podobała. Podejrzewam, iż mogło mieć to związek z jej nietypowym klimatem, który nie od razu zrozumiałam. Na pewno nie jest to łatwa lektura, więc jeżeli ktoś oczekuje tutaj wielkich zwrotów akcji, górnolotnej fabuły, wymyślnych sposobów na umilenie czytania, to niestety tego nie dostanie. Kociej kołyski nie da się przeczytać, nie zastanawiając się nad jej treścią. Naprawdę trzeba się na niej skupić, a chwilami nawet zatrzymać, aby pewne wątki przemyśleć. Charakteryzuje ją przede wszystkim filozoficzne podejście do człowieczej egzystencji, które na tej krętej czytelniczej drodze splata się z absurdem.

Humor tej książki nie jest oczywisty. Najczęściej zawiera się w czysto ironicznych dialogach, które wręcz wyśmiewają ludzką głupotę lub inaczej: pokazują absurdalne myśli i działania człowieka. Kurt Vonnegut zdecydowanie lubi bawić się groteską, na dodatek robi to w niezwykle umiejętny sposób. To moim zdaniem największa zaleta jego twórczości, bo dzięki temu skutecznie nas do siebie zachęca.

Najbardziej umiłowałam sobie ostatnie sto stron, podczas których miejsce miały już tak wielkie absurdy, że po prostu musiałam oddać całe swoje serce i duszę Kociej kołysce. Dziwność, a zarazem oryginalność, wręcz emanuje ze stronic tej lektury i nie dziwię się, że stała się jedną z najpopularniejszych amerykańskich powieści sci-fi.  

Na uwagę w książce zasługuje przede wszystkim wizja końca świata. Ludzie najczęściej mają przed oczami obraz biblijnej apokalipsy, w Kociej kołysce okazało się, że Bóg nie miał wiele do gadania w sprawie upadku ludzkości, bo to sami ludzie do niej doprowadzili. W to wszystko była wplątana przedziwna polityka wyimaginowanej wyspy, która ukazywała w satyrycznym świetle znaną nam rzeczywistość. Mam wrażenie, że autor wyśmiewał również religię, a jeszcze dokładniej – chrześcijaństwo, użył jednak ku temu fikcyjną ścieżkę wiary, którą nazywano w książce bokononizmem. Podstawowym jej założeniem było… kłamstwo. Dla wyznawców nie istniała prawda, a całe ich życie dążyło do końca świata, więc uważali wszystkie wydarzenia za absurdalne.

Chciałabym jeszcze zwrócić uwagę na sam tytuł książki, który jest niezwykle trafny. Jeden z bohaterów wspomina, że pomimo nazwy, wzór układany ze sznurków nawet nie przypomina kociej kołyski, co może mieć symboliczny wydźwięk. Przy okazji pragnę zauważyć, że okładka idealnie przedstawia klimat tej lektury. Jeżeli się przyjrzymy, w ułożonej między palcami kociej kołysce dostrzeżemy czaszkę. Bardzo, ale to bardzo mi się ten dwojaki zabieg spodobał. Spokojnie mogę uznać tę okładkę za jedną z lepszych, jakie ujrzałam. 

Wiecie, co jest w tej książce najbardziej przerażające? Że pomimo fikcji i lat, które minęły od ukazania się jej w wersji papierowej, naprawdę możemy ją przyrównać do dzisiejszych czasów. To tak, jakby powieść ukazała nam przed sobą prawdziwą wizję przyszłości, co może wydawać się nieco przerażające.

W tej powieści nieważne są kreacje bohaterów, dlatego nie poświęcę im osobnego wątku, jednak mogę z lekka wspomnieć, że pomimo znaków charakterystycznych – na przykład granie jednej postaci na klarnecie czy bycie liliputem – bohaterowie nie mieli jakichś wyjątkowo dobrze określonych osobowości, na dodatek wcale mi to nie przeszkadzało. Spokojnie można było pod wielu z nich podpiąć osoby, które są nam znane z życia codziennego. Niby science-fiction, a jednak nie do końca!

Podsumowując. Nie jest to ujmująca i długa recenzja, ale myślę, że ta książka wcale nie potrzebuje więcej słów. Jest po prostu dobra. Może rzeczywiście trudno początkowo przyzwyczaić się do niecodziennego stylu autora i jego postrzegania świata, szczególnie gdy jest to dla kogoś pierwsza styczność z Kurtem Vonnegutem, jednak możecie mi wierzyć, prędzej czy później docenicie wartość tej lektury, która zresztą da wam dużo do myślenia.

MOJA OCENA:

★★★★★★★☆☆☆

LUBIMY CZYTAĆ

WYDAWNICTWO ZYSK I S-KA

STREFA DEMONICZNYCH CYTATÓW:

(…) Kocia kołyska to tylko kilka iksów ze sznurka pomiędzy czyimiś palcami i dzieciak patrzy, i patrzy na te iksy…

– I co?

– I nic. Nie ma żadnego cholernego kota, żadnej cholernej kołyski.